Disco Elysium – Elysium, theo quan niệm của triết học và tôn giáo Hy Lạp cổ đại, là chốn lai thế dành cho người trần có mối quan hệ máu mủ với thánh thần, được thánh thần lựa chọn, hay chỉ đơn giản là những cá thể dũng khí, hào kiệt, được ghi công trong sử sách. Đó là nơi mà họ chọn để sống một cuộc sống bình dị, phóng túng sau những gì mà mình đã trải qua khi còn chạm chân trên trần gian. Elysium, thiên đường, vườn địa đàng, tất cả nhấn mạnh rằng kết thúc trọn vẹn của cõi đời là dấu hiệu của một vong hồn đáng được tán tụng.

Và, thời thế đó đã điểm với Disco Elysium. Thiên đường là một quả cầu rạn nứt, hao mòn, nhưng đáng được nâng niu, trân trọng.

BẠN SẼ THÍC

THẦN KHÚC

Trong Disco Elysium, bạn tỉnh dậy bên trong một phòng trọ lộn xộn, chếnh choáng tới mức không nhớ nổi cái tên của mình, hoảng hốt khi nhìn vào gương mặt trong gương. Có xác một người đàn ông đang bị treo lơ lửng tại một bãi đất trống, và có vẻ công việc tìm ra kẻ thủ ác thuộc về bạn. Nhưng trước khi bắt tay vào công việc đó, bạn phải cố không tử nạn từ một cơn đau tim bộc phát bất chợt sau khi tỉnh dậy.

Nhân vật chính của Disco Elysium là một đống đổ nát di động chực chờ ngã quỵ qua mỗi bước chân, và cũng nhờ chứng mất trí nhớ mà trò chơi cho phép người chơi đo lường xem ông ta… xấu xí đến mức nào. Tuy nhiên, mọi khối đất sét đều có thể được nhào nặn thành lâu đài. Thông qua những cuộc trò chuyện, bạn sẽ tìm ra được thân thế của nhân vật chính, những gì đã xảy ra vào buổi đêm “định mệnh”, thế nhưng lựa chọn phơi bày hay chế ngự cảm xúc trước những sự tiết lộ đó đều tùy thuộc vào bạn.

Lý do là bởi, 24 kỹ năng mà Disco Elysium gán ghép cho nhân vật chính ứng với 24 khía cạnh khác nhau trong tâm lý của ông, và chúng sẽ định hình mức độ thảm hại của ông ta đến chừng nào.

Chỉ số Logic (luận lý) và Perception (tri giác) cao sẽ khiến ông dễ dàng suy luận hiện trường, Logic và Suggestion (đề xướng) cao sẽ khiến cho người khác tin lời bạn dễ dàng hơn. Esprit de Corps (nhuệ khí) và Authority (thị oai) làm cho NPC dễ bị dọa nạt, và các thám tử với Inland Empire (trò chuyện với vật vô tri) và Conceptualization (khái niệm hóa) sẽ luôn lạc lối bên trong trí tưởng tượng của mình.

Kỹ năng được cải thiện thông qua lối chơi nhập vai cổ điển – đối thoại, nhận điểm kinh nghiệm, và… lên cấp – và cũng đừng quên rằng trang phục ảnh hưởng đến chỉ số kỹ năng. Không có kỹ năng nào là bắt buộc phải có, chỉ có những khía cạnh mà bạn cho rằng phù hợp với thám tử – hay con người – mà mình đang nhập vai vào.

Disco Elysium cho phép bạn trở thành một thám tử tài cán với trí lực tuyệt diệu, khả năng phán đoán thượng thừa, nhưng thực chất lại đang đổ vỡ bên trong tâm trạng, luôn buông lời xin lỗi đến mức thảm hại. Tùy thuộc vào kỹ năng mà bạn sẽ quyết định lượng… chữ mà mình được đón đọc trong cuộc hành trình, ví như “bách khoa toàn thư” Encyclopedia sẽ luôn thao thao bất tuyệt về ngọn nguồn của thành phố Ravechol, những mẩu thông tin dài nhưng đặc sắc về cuộc khởi nghĩa bất thành 50 năm về trước mà bè lũ Cận Tín (Loyalist) vẫn không ngừng phàn nàn về, hay sự phân hóa giai cấp đầy khốn cùng của vùng đất thê lương này.

Thế nhưng, dẫu cho chúng được gọi là “kỹ năng”, thực chất các khía cạnh của Disco Elysium bắt đầu… thành tinh khi mà chúng đột ngột bộc phát trong đầu của nhân vật chính.

Phải, bên cạnh sĩ quan Kim Katsuragi luôn túc trực bên bạn, đóng vai trò “người bảo hộ” (quá dễ đoán với hình ảnh vòng hào quang bao quanh đầu), thì 24 khía cạnh tính cách của bạn còn trở thành 24 nhân vật đồng hành đầy lắc léo. Bạn không cần phải lệ thuộc vào chúng hay lo toan rằng hành động của mình sẽ làm chúng phật lòng, mà chúng sẽ trực tiếp thỉnh giáo bạn với giọng điệu hữu ích, lo toan, hay đôi khi là cả tráo trở đến mức yêu cầu bạn nhục mạ người khác. Đây không chỉ là một sự đặc tả tính cách nhân vật đầy trực quan, tài tình, sáng tạo, mà còn cho thấy sự phức tạp về tính bền vững bên trong trí óc của một con người.

Một cơ chế khác định hình chi tiết hơn tính cách của nhân vật chính là hệ thống Thought Cabinet. Trong đó qua mỗi lần tiếp xúc với NPC và môi trường nhất định, nhân vật chính sẽ nhận thức được những khái niệm mới xảy ra từ cách thức đối phó tình huống và cho phép người chơi lựa chọn “nội hóa” chúng để tăng chỉ số. Chúng hoạt động như hệ thống đặc điểm / Trait trong các tựa game CRPG (game nhập vai cổ điển) thường thấy, nhưng giờ đây được bộc lộ sát sao với hành vi của nhân vật chính thông qua những đoạn mô tả được viết cực kỳ sắc bén, hóm hỉnh.

Cái cách mà bạn chọn đối đáp với người khác tùy thuộc vào tính cách của nhân vật chính, ảnh hưởng đến thái độ của họ đối với ông cũng như đo lường xem liệu bạn có moi được gì từ họ. Nhưng bởi bối cảnh của trò chơi là một vùng đất bị giày xéo bởi chiến tranh và các tư tưởng chính trị lẫn lộn, thế nên trở thành một cá thể trung lập và luôn thân thiện không phải là lựa chọn tối ưu nhất. Và cũng nhờ đó mà Disco Elysium thể hiện được điểm mạnh tiếp theo của mình.

Tại huyện Martinaise trực thuộc thành phố Ravechol, bạn sẽ gặp gỡ vô số những con người ba chiều với lý lẽ, tư tưởng, mục tiêu mà trong đó, bạn cố gắng giành phần thắng trước họ qua đối thoại. Những cuộc hội thoại hài hước, thú vị, đôi khi thông tuệ, cảm động cho tới kỳ quặc, nực cười – đó là những cảm xúc mà Disco Elysium muốn bạn tự tay đào bới.

Từng câu chuyện đều có mục đích riêng, số phận của họ đan xen, chồng chéo lẫn nhau khiến bạn có lý do để quay lại, đào bới rồi tiếp tục đào bới để tìm xem liệu khía cạnh tính cách nào của họ đang bị chôn vùi. Những sự khởi đầu tầm thường, những lời chào hỏi xã giao dần dà trở thành vấn đề cần phải giải quyết – và đôi khi không thể được giải quyết, và làm vừa lòng tất cả mọi người là một công việc bất khả thi.

Thành tựu lớn nhất trong lối đặc tả NPC của Disco Elysium, đó là bạn khó có thể mô tả một nhân vật chỉ bằng một cụm từ duy nhất. Hai vợ chồng nghiên cứu siêu linh mang trong mình niềm đam mê đáng ngưỡng mộ, nhưng bạn có đủ dũng khí để nói thẳng thừng rằng cái mà họ đang đeo đuổi chỉ là một thứ viển vông? Một người phụ nữ tổn thương có lẽ không thể hiện niềm đau đó theo cách mà bạn nghĩ. Những con người được coi là tàn dư của một thế hệ giờ đây là các cây cột đang đóng bụi tồn tại giữa vùng đất hoang tàn, họ đổ lỗi và lan man, nhưng thật khó để không cảm thông cho họ sau những gì họ đã trải qua.

Bạn có thể không cần phải đồng ý với họ mọi lúc mọi nơi, nhưng lịch sử của họ gắn liền với những thăng trầm của Ravechol, biến nó thành một vườn địa đàng huyễn mộng tập hợp những linh hồn không hào kiệt, không vinh quang, mà bị ruồng bỏ.

Disco Elysium mang màu sắc chính trị, đôi khi được thổi phồng quá mức để tạo nên bầu không khí căng thẳng giữa tầng lớp lao động và các tập đoàn tại Martinaise. Chủ nghĩa tự do, có. Phát xít, có. Bảo hoàng, có. Thế nhưng tư tưởng chính trị mấu chốt của thành phố này dường như biệt tích trong cuộc xung đột (được cho là) giữa trắng và đen, và rồi nó dần được nhân cách hóa trong cái kết của trò chơi, trở thành bị cáo trong một vụ án nằm xa quyền xét xử của bạn – một thám tử mất trí nhớ.

Sự giằng xéo chính trị cho thấy rõ một Martinaise thê lương mà trong đó, những chế độ cai trị cố tìm cách đưa cuộc sống của người dân vào hàng ngũ, để rồi đào thải họ như những món hàng hư hại. Và bạn, một hạt cát ngấm đại dương, chẳng thể xoay chuyển nổi bất kỳ thứ gì.

Bạn thấy được điều gì khiến cho Disco Elysium thật sự đặc sắc rồi chứ? Trò chơi không ra một lời tuyên bố hùng hồn nào về quan điểm chính trị của nhà phát triển, mà chính bạn là người cân nhắc xem mình có hoặc không tham gia vào những đấu khẩu về tư tưởng và lý luận vốn phản chiếu xã hội của chúng ta. Nó cho bạn lựa chọn, bởi nó tin vào trí lực của bạn, vào niềm cảm thông lẫn hoài nghi tồn tại bên trong bạn, vào những sự phán xét khiến cho con người bị chia rẽ, lẫn thứ tha hàn gắn họ.

Và liệu, chúng ta còn tìm được nơi đâu một trò chơi điện tử có “gan” coi trọng người chơi đến như vậy? Lối dẫn truyện đầy xuất sắc và mê hoặc của Disco Elysium là lời bảo chứng cho thấy rằng, video game có khả năng thách thức quan niệm của người chơi, không nhất thiết phải đầy rẫy những nhân vật dễ ưa, không cần phải có một kết thúc có hậu mới thỏa mãn những gì mà người chơi đạt được.

Một triệu từ của Disco Elysium bay bổng như những nàng tiên lởn vởn trước cổng chốn lai thế, dẫn lối đến sảnh đường của tử nhân – những người mang trong mình một câu chuyện chưa kể. Tất cả chỉ để nói lên rằng cuộc đời đẹp là cuộc đời của nước mắt, của khổ đau, của những tiếng sét âm ỉ bên trong tâm trí, của những vết sẹo vĩnh cửu.

Và chúng ta luôn hiếu kỳ về những vết sẹo hơn là phần da lành.

Một triệu từ của Disco Elysium bay bổng như những nàng tiên lởn vởn trước cổng chốn lai thế, dẫn lối đến sảnh đường của tử nhân